Nấm sâu mycetoma

1. Căn nguyên và dịch tễ

Mycetoma là một nhiễm trùng tổ chức dưới da và xương do một số loài nấm và vi khuẩn gây ra khi chúng nhiễm vào sau một chấn thương. Mầm bệnh sống trong đất. Nhiễm trùng khởi đầu trên da và mô dưới da, lan tràn vào các mạc cơ, lan ra các mô lân cận và sâu xuống dưới gây tổn thương và phá hủy mô liên kết và xương. Bệnh thường xuất hiện ở chân, tay, ngực, mông. Tổn thương ở chân được gọi là "Madura foot".

Mầm bệnh gồm 2 nhóm:

+ Do Actinomyces (vi trùng thượng đẳng): gây Actinomycetoma (như Nocardia brasiliensis, Streptomyces somaliensis, Actinomyces israelii...)

+ Vi nấm thật sự (eumycetoma): gây Maduromycetoma (như Madurella mycetomatis...)

Bệnh hay gặp ở vùng nhiệt đới, cận nhiệt đới và cũng có thể gặp ở vùng ôn đới (vùng có mưa nhiều) như: châu Phi, Ấn Độ, Trung và Nam Mỹ). Bệnh hay gặp ở người làm ruộng, rẫy, người chăn gia súc, đi chân đất, những người sống ở nông thôn hay bị những gai đâm, vết xước nhỏ tạo điều kiện cho những bào tử ở không khí hay ở đất, gai, vật dụng xâm nhập vào cơ thể. Nam hay gặp hơn nữ (90%), tuổi 20- 50 thường hay bị.

2. Triệu chứng lâm sàng

Các biểu hiện lâm sàng của Mycetoma do nấm và Actinomyces rất giống nhau. Thường gặp ở bàn chân, cẳng chân, bàn tay, cánh tay, có khi ở mông và lưng ngực,... Khoảng 70% trường hợp bệnh ở chân (chân trái nhiều hơn chân phải).

Tổn thương cơ bản là những đám hạt, cục to nhỏ không đều, không cùng tuổi, gồ ghề trên mặt da kèm theo sưng, phù nề vùng da tổn thương, sau đó dần dần xuất hiện các lỗ dò chảy dịch vàng lẫn mủ đục. Đôi khi có các hạt màu vàng, trắng, nâu, đen hay hơi đỏ phụ thuộc vào từng loại nấm gây bệnh. Khi không điều trị kịp thời bệnh sẽ lan xuống sâu, vào xương dẫn đến xốp xương.

Bệnh có thể kéo dài hàng chục năm làm cho bệnh nhân bị suy kiệt dẫn đến tử vong.

Sốt do nhiễm trùng thứ phát.

Tam chứng Mycetoma:
+ Vùng chi sưng, không đau
+ Nhiều lỗ dò chứa mủ để thoát các hạt
+ Vị trí thường gặp ở bàn chân.

3. Cận lâm sàng

Soi trực tiếp: nhỏ KOH và xem dưới KHV: thấy các hạt của Mycetoma là chìa khóa giúp chẩn đoán nếu hạt là những sợi mảnh, đường kính <1μm là hạt do Actinomyces, nếu hạt là những sợi nấm có vách ngăn, to, đường kính 2-10 μm là hạt do Eumycetoma. Ngoài ra, màu sắc hạt cũng góp phần chẩn đoán chủng gây bệnh:
+ Hạt màu đen: Madurella mycetomatis, M. Grisea...
+ Hạt màu trắng: Nocardia brasiliensis, N. Astrroides...
+ Hạt trắng vàng: N. Caviae
+ Hạt màu hồng, trắng: Actinomyces israelii
+ Hạt màu đỏ: A. Pelletierz

Mô bệnh học: Phản ứng viêm mạn tính với các ổ abscess chứa neutrophil, các tế bào khổng lồ và mô sợi. Các hạt được tìm thấy ở trung tâm của ổ viêm, kích thước, màu sắc và hình thể hạt giúp định dạng chủng gây bệnh (Actinomyces: sợi mảnh < 1μm, cuộn thành hình cầu; nếu sợi nấm có vách ngăn, 2-10 μm và có vô số bào tử vách dầy là Eumycetoma).

Nuôi cấy: Actinomyces: môi trường Loweinstein-Jensen ở nhiệt độ phòng, mọc các khúm vi trùng, định danh bằng phản ứng sinh hóa. Eumycetoma: môi trường Sabouraud hoặc môi trường BHI ở nhiệt độ phòng, mọc sau 3-6 tuần.

4. Chẩn đoán phân biệt

Chẩn đoán phân biệt với Lao da, U da, các bệnh nấm khác (Botryomycosis, Chromoblastomycosis, Blastomycosis), Viêm da mủ do vi khuẩn, U hạt do ngoại vật, bệnh phong.

5. Điều trị

Liệu pháp kháng sinh toàn thân: dùng kéo dài khoảng 10 tháng.
+ Actinomycetoma: Streptomycine
+ Dapsone (hoặc Trimethoprim-Sulfamethoxazole).
+ Hoặc Rifampicine + Trimethoprim-Sulfamethoxazole.
+ Amikacine có thể dùng trong nhiễm Nocardia.
+ Eumycetoma: hiếm khi đáp ứng với hóa liệu pháp,
+ Một vài trường hợp M. Mycetomatis có đáp ứng với Itraconazole (phải điều trị ít nhất 10 tháng). Do đó, vấn đề phẫu thuật cần phải được tiến hành.

- Phẫu thuật: các tổn thương nhỏ có thể được cắt lọc mô. Đa số tổn thương lan rộng thường tái phát sau khi cắt bỏ không hoàn toàn. Tháo khớp/đoạn chi cách xa tổn thương có thể được thực hiện.

Đặt lịch khám

Đang tải ảnh, bạn vui lòng đợi chút nhé!

Viết bình luận

Đọc nhiều nhất

Viêm da cơ địa (atopic dermatitis)

Viêm da cơ địa (atopic dermatitis) là bệnh lý biểu hiện cấp tính, bán cấp hoặc mạn tính.

Chàm (eczema)

Eczema là một trạng thái viêm lớp nông của da cấp tính hay mạn tính, tiến triển từng đợt hay tái phát, lâm sàng biểu hiện bằng đám mảng đỏ da, mụn nước và ngứa

Viêm da dầu (seborrheic dermatitis)

Viêm da dầu là bệnh viêm da mạn tính thường gặp với biểu hiện là các tổn thương đỏ da, bong vảy tập trung ở những vùng da nhiều tuyến bã

Tổ đỉa (dyshidrotic eczema, dyshidrotic dermatitis, pompholyx)

Tổ đỉa là một loại phổ biến của bệnh chàm ảnh hưởng đến đôi tay (cheiropompholyx) và đôi bàn chân (pedopompholyx).

Viêm da tiếp xúc (contact dermatitis)

Viêm da tiếp xúc (VDTX) là phản ứng viêm da do tương tác giữa da và tác nhân bên ngoài

Ngứa

Ngứa là một cảm giác khó chịu của da khiến người bị ngứa phải gãi để bớt ngứa.

Nhiễm độc da dị ứng thuốc (drug eruption)

Nhiễm độc da dị ứng do thuốc là những biểu hiện rất thường gặp, là một dạng phản ứng dị ứng đặc biệt

Bệnh vảy nến (psoriasis)

Bệnh vảy nến là một bệnh đỏ da có vảy mạn tính, có tính di truyền, xuất hiện theo cơ chế tự miễn dưới tác động của các yếu tố khởi động

Rám má (chloasma)

Nám da (Melasma) là một là tình trạng tăng sắc tố mắc phải, lành tính ở các vùng da thường tiếp xúc với ánh nắng mặt trời.

Trứng cá (acne)

Mụn trứng cá là bệnh thường gặp, thương tổn với nhiều mức độ khác nhau ở hơn 90% thanh thiếu niên.

Ung thư da

Ung thư da là sự phát triển bất thường của tế bào da, thường xuất hiện trên vùng da tiếp xúc với ánh nắng mặt trời.

Bệnh tay chân miệng

Bệnh tay chân miệng là bệnh truyền nhiễm lây từ người sang người, dễ gây thành dịch do vi rút đường ruột gây ra.

Bệnh zona (herpes zoster)

Trong thời kỳ tiền triệu của zona, bệnh nhân bị nhức đầu, sợ ánh sáng và khó ở, nhưng hiếm khi có sốt.

Bệnh mụn rộp (herpes)

Là bệnh ngoài da rất thường gặp, tác nhân gây bệnh là do virus có ái tính với tế bào da và niêm mạc, thuộc nhóm virus Herpes

Viêm nang lông và nhọt

Là phản ứng viêm của một hoặc nhiều nang lông ở bất kì vị trí nào trên cơ thể, trừ vùng bán niêm mạc và lòng bàn tay, bàn chân.