Hăm (intertrigo)

1. Tổng quan

Hăm là một tình trạng viêm của các nếp gấp da, nguyên nhân gây nên hoặc trầm trọng hơn là nhiệt, độ ẩm, ma sát hay thiếu sự lưu thông không khí.
Hăm thường là cơ hội cho nhiễm trùng thứ phát, thường gặp nhất là nấm candida, nhưng cũng có thể là vi khuẩn hoặc vi rút. Hăm thường xuất hiện ở nách, cổ, nếp khuỷu tay, vùng bẹn và nếp gấp bụng.
Hăm cũng là một biến chứng thường gặp trong bệnh béo phì và tiểu đường.

2. Cơ chế bệnh sinh

Hăm phát triển từ các yếu tố cơ học và nhiễm trùng thứ phát. Độ nóng và ẩm là những yếu tố chính. Tình trạng viêm là do bề mặt da chà vào nhau gây ra xói lở.
Mồ hôi, phân, nước tiểu và tiết dịch âm đạo có thể làm nặng thêm hăm ở cả người lớn và trẻ sơ sinh.

3. Dịch tễ

Hăm là phổ biến, đặc biệt là sống trong môi trường nóng ẩm và thường gặp ở hầu hết các trẻ sơ sinh. Hăm là một biến chứng thường gặp của bệnh tiểu đường.
Hăm trở nên nghiêm trọng hơn khi bị nhiễm trùng thứ cấp.
Hăm có thể bị ở mọi chủng tộc, mọi giới.
Hăm ảnh hưởng đến những người già và trẻ nhỏ vì khả năng miễn dịch giảm, ít vận động.

4. Nguyên nhân

Khởi đầu bao gồm các yếu tố ma sát, đổ mồ hôi, ẩm ướt hoặc kích ứng từ phân, nước tiểu, hoặc các thuốc bôi tại chỗ.
Eczema hóa và nhiễm trùng cũng có thể là yếu tố gây hăm.

5. Lâm sàng

Hăm thường là mãn tính với khởi phát âm ỉ, gây ngứa, cảm giác bỏng rát và đau nhức tại các nếp da.
Khi cảm thấy khó chịu cấp tính thì cần nghĩ tới nhiễm trùng thứ phát.
Hăm thường theo mùa, kết hợp với nhiệt độ và độ ẩm hoặc hoạt động vất vả, trong đó có xây xát xảy ra.
Ngoài béo phì và bệnh tiểu đường, tăng tiết mồ hôi cũng có thể là một yếu tố nguy cơ gây hăm.
Các yếu tố làm nặng thêm tình trạng hăm bộ hạ bao gồm tiểu, phân không tự chủ, chất dịch âm đạo hoặc vết thương chảy dịch.
Sự xuất hiện của hăm phụ thuộc vào vùng da và thời gian nhiễm trùng. Ban đỏ và chảy nước có thể tiến triển ẩm ướt và dày cứng.
Bất kỳ nếp gấp da nào cũng có thể cũng bị hăm.

6. Xét nghiệm

Test KOH, nhuộm gram, hoặc nuôi cấy để chẩn đoán nguyên nhân thứ phát và theo dõi điều trị hăm.
Đèn kiểm tra wood có thể loại trừ erythrasma (Corynebacterium minutissimum).
Cần xét nghiệm thích hợp khác nếu nghi ngờ bệnh hệ thống như tiểu đường, enteropathica acrodermatitis, ...
Da sinh thiết có thể giúp loại trừ bệnh vẩy nến đảo ngược, bệnh Bowen, bệnh Paget, hoặc ung thư di căn.

7. Chẩn đoán phân biệt

Viêm da đầu chi ruột
Nấm cadida da và niêm mạc
Viêm mô tế bào
Viêm da dị ứng tiếp xúc, kích ứng

Các vấn đề khác:
Ở người lớn cần nghĩ tới một số bệnh như: viêm da tiếp xúc, bệnh vẩy nến đảo ngược, viêm da tiết bã, pemphigus, bệnh trao đổi chất, và các khối u ác tính.
Nhiễm trùng như nấm da, candida, vi khuẩn hoặc virus. Vi khuẩn thường gặp là Streptococcus và Staphylococcus.
Rối loạn chuyển hóa bao gồm hoại tử biểu bì gây độc, viêm da đầu chi ruột (enteropathica acrodermatitis), bệnh gai đen (nigricans acanthosis) và hoại tử biểu bì rải rác.
U các bao gồm ung thư di căn khối u ác tính, bệnh Paget hoặc bệnh Bowen.

8. Điều trị:

Tìm hiểu yếu tố gây bệnh của hăm là rất quan trọng. Từng bước loại bỏ ma sát, nhiệt và ẩm ướt bằng cách giữ nếp gấp mát và khô, lưu ý những điều cần làm sau đây:
+ Sử dụng điều hòa không khí và bột thấm và phơi bày những nếp gấp da với không khí.
+ Bề mặt da trong nếp gấp sâu có thể được giữ tách biệt với bông hoặc vải lanh nhưng phải lỏng lẽo.
+ Khi cần thiết có thể bôi thuốc kháng nấm (miconazole, clotrimazole). Tránh sử dụng steroid mạnh tại chỗ nếp gấp da có thể gây teo da.
+ Cũng có thể bôi dung dịch màu Castellani cũng rất tốt.

Một số công thức kết hợp thuốc bôi bảo vệ, kháng sinh, corticoid tại chỗ rất tốt như:
· Hỗn hợp kẽm oxit: Bao gồm parafin, bột ôxit kẽm và dung dịch nhôm acetate.
· Mycostatin, hydrocortisone, kẽm oxit (Greer goo)
· Hỗn hợp bao gồm bột nystatin (Mycostatin), bột hydrocortisone, oxit kẽm.
· Oxit kẽm, dầu gan cá, và bột talc (Desitin)
· Dimethicone (ProShield Plus)
· Kháng nấm
· Castellani
· Kem Miconazole (Micatin, Monistat-da, Monist)
· Kem Clotrimazole (Lotrimin, Mycelex, Gyne-Lotrimin)
· Thuốc mỡ tacrolimus (Protopic)
· Pimecrolimus (Elidel kem 1%).

Đặt lịch khám

Đang tải ảnh, bạn vui lòng đợi chút nhé!

Viết bình luận

Đọc nhiều nhất

Viêm da cơ địa (atopic dermatitis)

Viêm da cơ địa (atopic dermatitis) là bệnh lý biểu hiện cấp tính, bán cấp hoặc mạn tính.

Chàm (eczema)

Eczema là một trạng thái viêm lớp nông của da cấp tính hay mạn tính, tiến triển từng đợt hay tái phát, lâm sàng biểu hiện bằng đám mảng đỏ da, mụn nước và ngứa

Viêm da dầu (seborrheic dermatitis)

Viêm da dầu là bệnh viêm da mạn tính thường gặp với biểu hiện là các tổn thương đỏ da, bong vảy tập trung ở những vùng da nhiều tuyến bã

Tổ đỉa (dyshidrotic eczema, dyshidrotic dermatitis, pompholyx)

Tổ đỉa là một loại phổ biến của bệnh chàm ảnh hưởng đến đôi tay (cheiropompholyx) và đôi bàn chân (pedopompholyx).

Viêm da tiếp xúc (contact dermatitis)

Viêm da tiếp xúc (VDTX) là phản ứng viêm da do tương tác giữa da và tác nhân bên ngoài

Ngứa

Ngứa là một cảm giác khó chịu của da khiến người bị ngứa phải gãi để bớt ngứa.

Nhiễm độc da dị ứng thuốc (drug eruption)

Nhiễm độc da dị ứng do thuốc là những biểu hiện rất thường gặp, là một dạng phản ứng dị ứng đặc biệt

Bệnh vảy nến (psoriasis)

Bệnh vảy nến là một bệnh đỏ da có vảy mạn tính, có tính di truyền, xuất hiện theo cơ chế tự miễn dưới tác động của các yếu tố khởi động

Rám má (chloasma)

Nám da (Melasma) là một là tình trạng tăng sắc tố mắc phải, lành tính ở các vùng da thường tiếp xúc với ánh nắng mặt trời.

Trứng cá (acne)

Mụn trứng cá là bệnh thường gặp, thương tổn với nhiều mức độ khác nhau ở hơn 90% thanh thiếu niên.

Ung thư da

Ung thư da là sự phát triển bất thường của tế bào da, thường xuất hiện trên vùng da tiếp xúc với ánh nắng mặt trời.

Bệnh tay chân miệng

Bệnh tay chân miệng là bệnh truyền nhiễm lây từ người sang người, dễ gây thành dịch do vi rút đường ruột gây ra.

Bệnh zona (herpes zoster)

Trong thời kỳ tiền triệu của zona, bệnh nhân bị nhức đầu, sợ ánh sáng và khó ở, nhưng hiếm khi có sốt.

Bệnh mụn rộp (herpes)

Là bệnh ngoài da rất thường gặp, tác nhân gây bệnh là do virus có ái tính với tế bào da và niêm mạc, thuộc nhóm virus Herpes

Viêm nang lông và nhọt

Là phản ứng viêm của một hoặc nhiều nang lông ở bất kì vị trí nào trên cơ thể, trừ vùng bán niêm mạc và lòng bàn tay, bàn chân.