Rụng tóc vùng (alopecia areata)

1. Nguyên nhân và dịch tễ

Rụng tóc vùng hay trụi tóc từng mảng là một bệnh tự miễn khá phổ biến được bác sỹ Cornelius Celsus đầu tiên và gọi nó là Ophiasis, một số nhà nghiên cứu về da liễu vẫn thường gọi là rụng tóc Celsus. Ngày nay, Ophiasis được biết đến như là một loại rụng tóc từng vùng.

Nguyên nhân chưa được rõ, đặc trưng bởi một, vài hoặc nhiều đám rụng tóc hình tròn, hình oval ở da đầu và có thể rụng lông tóc ở các nơi khác nhau như râu, lông mày, lông mi, lông mu, lông da.

Tỷ lệ mắc khoảng 0,2% dân số, 1,7% dân số trong cuộc đời bị rụng tóc vùng. Khoảng 10-20% bệnh nhân có tiền sử gia đình. Bệnh gặp ở cả 2 giới, mọi lứa tuổi nhưng chủ yếu khởi đầu ở người dưới 25 tuổi. Bệnh có thể giảm tự nhiên và thường hay tái phát. Các bệnh nhân này đa số khoẻ mạnh nhưng thường bị bạch biến hay các bệnh về tuyến giáp nhiều hơn người khác.

Alopecia areata được xem như là một bệnh tự miễn do có sự hiện diện của bạch cầu CD4 và CD8 dạng hoạt động chung quanh các nang tóc đang tiến triển và rụng tóc từng mảng có thể tạo ra bằng thực nghiệm khi truyền các tế bào T lympho của chuột bị bệnh sang chuột bị suy giảm miễn dịch.

2. Triệu chứng lâm sàng

Tóc rụng dần dần trong vài tuần đến vài tháng. Những đám rụng tóc vùng có thể ổn định và thường mọc lại tự động trong thời gian nhiều tháng. Có thể xuất hiện đám rụng tóc vùng mới trong lúc những đám khác đang mọc lại. Trường hợp nặng có thể tiến triển đến hói đầu. Da không có biểu hiện gì đặc biệt hoặc có thể có đỏ da ít ở vùng rụng tóc.

3. Phân loại

Mất tóc vòng tròn, có 1 hay nhiều vùng, có thể dính nhau. Tóc hình chấm than ở mép vùng mất tóc.

Rụng tóc vùng lan tỏa, tóc mỏng, có thể khó phân biệt với mất tóc hình thái, rụng tóc thời kỳ nghỉ, mất tóc trong bệnh tuyến giáp. Tóc mới phát triển lại mịn mảnh, thường trắng hay xám.

Rụng tóc toàn bộ (Alopecia totalis): Da bề mặt nhẵn thín, hơi teo và có thể lan rộng toàn bộ da đầu, lông mày gây rụng tóc toàn bộ, có trường hợp rụng cả lông ở những nơi khác.

Rụng tóc lông toàn cơ thể (Alopecia universalis): Mất toàn bộ tóc da đầu và cơ thể vĩnh viễn.

Rụng tóc vùng, điểm (Alopecia ophiasis): Hình thái kiểu dãi của tóc mất trên vùng ngoại vi của da đầu.

4. Tiến triển

Tiến triển xấu khi rụng tóc vùng xảy ra thời thơ ấu. Rụng lông cơ thể, có thể ảnh hưởng đến móng. Nếu xảy ra sau dậy thì, 80% tóc mọc lại với rụng tóc điểm và toàn thể. Rụng tóc lông toàn cơ thể dưới 10%, lành tự phát. Tái phát rụng tóc vùng thường xảy ra.

5. Điều trị

Bệnh nhân bị Alopecia areata được điều trị đồng thời giữa sự điều hoà hệ miễn dịch chung và điều trị miễn dịch tại chỗ. Điều trị có hiệu quả tốt nhất ở các trường hợp rụng tóc vừa phải và không có hiệu quả trong các trường hợp rụng tóc hoàn toàn. Các nang tóc không bị phá huỷ ở các bệnh nhân bị Alopecia areata và khả năng mọc tóc lại vẫn có thể. Kinh nghiệm của nhiều tác giả cho thấy với các trường hợp tóc rụng không quá một nửa toàn bộ da đầu và thời gian rụng không quá 2 năm, việc điều trị thường cho kết quả tốt. do vậy việc điều trị Alopecia areata cần được tiến hành càng sớm càng tốt.

Corticoid

Glucocorticoides có thể được dùng chích tại chỗ cho các bệnh nhân bị Alopecia areata có tổn thương giới hạn ở da đầu, chân mày và râu. Thuốc thường dùng là Triamcinolone acetonide10mg/ml được chích dưới da với liều rất nhỏ, mỗi lần < 0.1ml chung quanh sang thương.

Tóc mới sẽ mọc sau 4 tuần,tác dụng phụ chủ yếu là teo da. Việc điều trị được lặp lại sau 4 - 6 tuần. Một số bệnh nhân Alopecia areata ở mức độ vừa có thể không có đáp ứng với trị liệu bằng phương pháp này.

Glucocorticoides dùng tại chỗ sẽ có tác dụng tốt nếu có sự phối hợp với các phương pháp điều trị khác như: Minoxidil, chiếu UVA hay UVB phổ hẹp họăc Glucocorticoides toàn thân. Glucocorticoides toàn thân cũng rất hiệu quả nhưng ít khi dùng vì có nhiều tác dụng phụ, chỉ định cho các bệnh nhân bị Alopecia areata dạng tiến triển nhanh hay các trường hợp chậm đáp ứng với các phương pháp điều trị khác.

Minoxidil

Dung dịch Minoxidil 5% dùng tại chỗ 2 lần/ngày có hiệu quả nhất trong việc điều trị Alopecia areata ở nữ giới. Nó kích thích tốt sự mọc tóc ở các bệnh nhân rụng tóc lốm đốm nhưng không hiệu quả ở các bệnh nhân rụng tóc hoàn toàn. Minoxidil có thể dùng tại chổ ở da đầu, chân mày hay vùng có râu của nam giới. Tóc thường mọc lại trong vòng 12 tuần sau điều trị và đáp ứng kéo dài 1 năm. Việc điều trị cần kéo dài cho đến khi tóc mọc lại hoàn toàn. Minoxidil 5% có tác dụng tốt sau 1 năm điều trị, tóc mọc lại đạt yêu cầu thẩm mỹ cho khoảng 40% trường hợp bệnh nhân rụng từ 25% đến 99% tóc.

Kích thích miễn dịch tại chỗ

Đây là phương pháp điều trị tương đối hiệu quả cho các bệnh nhân bị Alopecia areata mãn tính với số lượng tóc rụng >50% da đầu.Bệnh nhân được gây cảm ứng bằng cách dán vào da đầu trên một diện tich hẹp một loại kháng nguyên mạnh ví dụ diphenylcyclopropenone hay diphencyprone và squaric acid dibutyl ester nồng độ 2%, rửa sạch sau 48h. Vùng da đó sẽ bị viêm da dị ứng tiếp xúc đủ gây một phản ứng miễn dịch. Sau đó thoa toàn bộ vùng da bị rụng tóc mỗi tuần 1 lần với nồng độ kháng nguyên pha loãng tăng dần. Da chỗ thoa thuốc sẽ nổi hồng ban tróc vảy, ngứa ít và tóc sẽ mọc sau 3 đến 12 tháng.

Cơ chế mọc tóc do sự cảm ứng tiếp xúc chưa được biết rõ có thể do sự tăng sinh của tế bào T ức chế không đặc hiệu hay sự ức chế của proinflammatory cytokines. Một cơ chế khác là phản ứng miễn dich viêm da tiếp xúc sẽ lập lại thế cân bằng của đáp ứng miễn dịch Th1- Th2. 40% - 60% bệnh nhân rụng tóc 50% - 99% diện tích da đầu và 25% bệnh nhân rụng tóc toàn bộ đạt được yêu cầu thẩm mỹ khi tóc mọc lại sau điều trị bằng phương pháp miễn dịch tại chỗ. Tuy nhiên tóc có thể rụng lại sau một thời gian khi phản ứng viêm da không còn. Tác dụng phụ của điều trị miễn dịch tại chỗ thường là ngưá và nổi hạch bạch huyết vùng cổ. Có thể xuất hiện bệnh bóng nước hay chàm toàn thân, tăng sắc tố, giảm sắc tố, mề đay, hồng ban đa dạng. Do đó, việc điều trị bằng phương pháp này chỉ được thực hiện ở bệnh viện.

Đặt lịch khám

Đang tải ảnh, bạn vui lòng đợi chút nhé!

Viết bình luận

Đọc nhiều nhất

Viêm da cơ địa (atopic dermatitis)

Viêm da cơ địa (atopic dermatitis) là bệnh lý biểu hiện cấp tính, bán cấp hoặc mạn tính.

Chàm (eczema)

Eczema là một trạng thái viêm lớp nông của da cấp tính hay mạn tính, tiến triển từng đợt hay tái phát, lâm sàng biểu hiện bằng đám mảng đỏ da, mụn nước và ngứa

Viêm da dầu (seborrheic dermatitis)

Viêm da dầu là bệnh viêm da mạn tính thường gặp với biểu hiện là các tổn thương đỏ da, bong vảy tập trung ở những vùng da nhiều tuyến bã

Tổ đỉa (dyshidrotic eczema, dyshidrotic dermatitis, pompholyx)

Tổ đỉa là một loại phổ biến của bệnh chàm ảnh hưởng đến đôi tay (cheiropompholyx) và đôi bàn chân (pedopompholyx).

Viêm da tiếp xúc (contact dermatitis)

Viêm da tiếp xúc (VDTX) là phản ứng viêm da do tương tác giữa da và tác nhân bên ngoài

Ngứa

Ngứa là một cảm giác khó chịu của da khiến người bị ngứa phải gãi để bớt ngứa.

Nhiễm độc da dị ứng thuốc (drug eruption)

Nhiễm độc da dị ứng do thuốc là những biểu hiện rất thường gặp, là một dạng phản ứng dị ứng đặc biệt

Bệnh vảy nến (psoriasis)

Bệnh vảy nến là một bệnh đỏ da có vảy mạn tính, có tính di truyền, xuất hiện theo cơ chế tự miễn dưới tác động của các yếu tố khởi động

Rám má (chloasma)

Nám da (Melasma) là một là tình trạng tăng sắc tố mắc phải, lành tính ở các vùng da thường tiếp xúc với ánh nắng mặt trời.

Trứng cá (acne)

Mụn trứng cá là bệnh thường gặp, thương tổn với nhiều mức độ khác nhau ở hơn 90% thanh thiếu niên.

Ung thư da

Ung thư da là sự phát triển bất thường của tế bào da, thường xuất hiện trên vùng da tiếp xúc với ánh nắng mặt trời.

Bệnh tay chân miệng

Bệnh tay chân miệng là bệnh truyền nhiễm lây từ người sang người, dễ gây thành dịch do vi rút đường ruột gây ra.

Bệnh zona (herpes zoster)

Trong thời kỳ tiền triệu của zona, bệnh nhân bị nhức đầu, sợ ánh sáng và khó ở, nhưng hiếm khi có sốt.

Bệnh mụn rộp (herpes)

Là bệnh ngoài da rất thường gặp, tác nhân gây bệnh là do virus có ái tính với tế bào da và niêm mạc, thuộc nhóm virus Herpes

Viêm nang lông và nhọt

Là phản ứng viêm của một hoặc nhiều nang lông ở bất kì vị trí nào trên cơ thể, trừ vùng bán niêm mạc và lòng bàn tay, bàn chân.