Mề đay vật lý (physical urticaria)

Mề đay vật lý (Physical urticaria) là tình trạng phát ban được kích hoạt bởi một trong các yếu tố vật lý như áp lực, nóng lạnh, ra mồ hôi, nước, ánh sáng mặt trời, ... Thường xảy ra ở người trẻ khỏe mạnh. Một người có thể bị hai hay nhiều loại mề đay khác nhau cùng một lúc.

Mề đay được phân loại thành cấp tính và mạn tính, mề đay vật lý thường là một dạng mề đay cấp tính và thường gây tái diễn nhiều lần.

Phương pháp điều trị hiện nay là tránh kích hoạt các yếu tố gây ra (nếu có thể) và dùng thuốc kháng histamine một cách hợp lý hay thuốc ức chế miễn dịch, có thể tự khỏi sau 2-5 năm.

I. Phân loại mề đay vật lý:

1. Lằn vẽ da (dermographism):

Là một rối loạn da nhìn thấy, khoảng 4-5% dân số bị, là dạng phổ biến của mề đay.

Mề đay vẽ có thể xảy ra khi có sự căng thẳng, mặc quần áo chật hẹp, xung quanh nịt quần, áo lót, dây đeo đồng hồ, gọng mắt kính, nhiệt, lạnh, hoặc bất cứ điều gì gây ra đè, nén lên mặt da như viết, vạch móng tay lên da, tát, trà xát khăn khi tắm,...

Khoảng 5% mề đay dạng này thường xuất hiện trong mọi giai đoạn cuộc sống, còn lại hầu hết xuất hiện ở lứa tuổi thanh thiếu niên và có thể kéo dài vài năm. Tuy nhiên, một số trường hợp hiện tượng nổi mề đay này có thể kéo dài nhiều năm.

2. Mề đay nhiệt (cholinergic urticaria):

Phát ban mề đay thường xuất hiện trong một vài phút sau khi đổ mồ hôi và thường ở vị trí lưng, ngực và cánh tay. Ban sẩn phù trong mề đay nhiệt thường rất nhỏ 2-3 mm, xuất hiện bung ra trên da thành chùm như màn trình diễn pháo hoa với màu đỏ hồng tím, cũng có thể nhiều sẩn liên kết lại thành ban sẩn phù lớn.

Ban kéo dài từ 30 phút đến một giờ hoặc hơn và sau đó mờ dần đi, lặn không để lại dấu vết. Một số người bị nặng, có thể có dấu hiệu thở hơi khò khè và khó thở trong suốt thời gian phát ban.

Mề đay nhiệt thường xảy ra khi tập thể dục, nhiệt độ môi trường thay đổi lớn (lạnh, nóng), cảm xúc đột ngột, tress, sốt hoặc ăn thức ăn nhiều gia vị cay,...

Mề đay nhiệt thường xuất hiện ở người trẻ tuổi, có thể mất đi sau vài năm. Tuy nhiên, trong một số trường hợp mề đay nhiệt kéo dài dai dẳng hàng chục năm.

3. Mề đay lạnh (cold urticaria):

Mề đay do lạnh là một tình trạng tương đối phổ biến. Ban mề đay phát triển sau khi được tiếp xúc với lạnh, như mưa, gió lạnh và nước lạnh. Ví dụ, bơi lội trong nước lạnh có thể gây phát ban lan rộng và nghiêm trọng trên hầu hết các cơ thể có thể làm cho bạn chóng mặt và ngất xỉu.

4. Mề đay áp lực (presure urticaria):

Nổi mề đay áp lực xảy ra chậm và tương đối phổ biến. Ban phát triển sau 4-6 giờ khi các khu vực da bị ảnh hưởng của áp lực đè lên, ví dụ, sau khi đeo dây an toàn chặt khi đi xe ô tô, hoặc dây đeo đồng hồ chặt, hoặc sau khi nắm một công cụ như pô lăng, tay lái xe máy, cuốc xẻng một thời gian dài,... Các ban mề đay có thể gây đau và có xu hướng kéo dài vài giờ, hoặc thậm chí một ngày hoặc lâu hơn.

5. Mề đay ánh sáng (solar urticaria): Hiếm gặp, ban mề đay phát triển trên vùng da tiếp xúc với ánh sáng mặt trời.

6. Mề đay tiếp xúc (contact urticaria): Thường hiếm gặp. Ban mề đay phát triển trên vùng da tiếp xúc với tác nhân như nước bất cứ nhiệt độ nào, cao su, lá cây,...

II. Điều trị mề đay vật lý:

Tốt nhất là tránh những tình huống kích hoạt sinh ra nổi mề đay, ví dụ, ngăn ngừa xuất hiện mề đay vẽ bằng cách tránh áp lực tác động vào da càng nhiều càng tốt. Trong trường hợp nhẹ, không cần điều trị, trường hợp cần thiết phải dùng thuốc để làm giảm triệu chứng, giảm mức độ. Thuốc có thể là:

Kháng histamine, tuy nhiên, các loại thuốc này có thể không tác dụng ở một số trường hợp như mề đay áp lực. Steroid, không giống như các loại mề đay khác, mề đay vật lý thường không đáp ứng tốt với steroid.

Trị liệu bằng ánh sáng tia cực tím có cải thiện nhanh chóng các triệu chứng, nhưng không bền vững, có thể kéo dài được một vài tháng.

Đặt lịch khám

Đang tải ảnh, bạn vui lòng đợi chút nhé!

Viết bình luận

Đọc nhiều nhất

Viêm da cơ địa (atopic dermatitis)

Viêm da cơ địa (atopic dermatitis) là bệnh lý biểu hiện cấp tính, bán cấp hoặc mạn tính.

Chàm (eczema)

Eczema là một trạng thái viêm lớp nông của da cấp tính hay mạn tính, tiến triển từng đợt hay tái phát, lâm sàng biểu hiện bằng đám mảng đỏ da, mụn nước và ngứa

Viêm da dầu (seborrheic dermatitis)

Viêm da dầu là bệnh viêm da mạn tính thường gặp với biểu hiện là các tổn thương đỏ da, bong vảy tập trung ở những vùng da nhiều tuyến bã

Tổ đỉa (dyshidrotic eczema, dyshidrotic dermatitis, pompholyx)

Tổ đỉa là một loại phổ biến của bệnh chàm ảnh hưởng đến đôi tay (cheiropompholyx) và đôi bàn chân (pedopompholyx).

Viêm da tiếp xúc (contact dermatitis)

Viêm da tiếp xúc (VDTX) là phản ứng viêm da do tương tác giữa da và tác nhân bên ngoài

Ngứa

Ngứa là một cảm giác khó chịu của da khiến người bị ngứa phải gãi để bớt ngứa.

Nhiễm độc da dị ứng thuốc (drug eruption)

Nhiễm độc da dị ứng do thuốc là những biểu hiện rất thường gặp, là một dạng phản ứng dị ứng đặc biệt

Bệnh vảy nến (psoriasis)

Bệnh vảy nến là một bệnh đỏ da có vảy mạn tính, có tính di truyền, xuất hiện theo cơ chế tự miễn dưới tác động của các yếu tố khởi động

Rám má (chloasma)

Nám da (Melasma) là một là tình trạng tăng sắc tố mắc phải, lành tính ở các vùng da thường tiếp xúc với ánh nắng mặt trời.

Trứng cá (acne)

Mụn trứng cá là bệnh thường gặp, thương tổn với nhiều mức độ khác nhau ở hơn 90% thanh thiếu niên.

Ung thư da

Ung thư da là sự phát triển bất thường của tế bào da, thường xuất hiện trên vùng da tiếp xúc với ánh nắng mặt trời.

Bệnh tay chân miệng

Bệnh tay chân miệng là bệnh truyền nhiễm lây từ người sang người, dễ gây thành dịch do vi rút đường ruột gây ra.

Bệnh zona (herpes zoster)

Trong thời kỳ tiền triệu của zona, bệnh nhân bị nhức đầu, sợ ánh sáng và khó ở, nhưng hiếm khi có sốt.

Bệnh mụn rộp (herpes)

Là bệnh ngoài da rất thường gặp, tác nhân gây bệnh là do virus có ái tính với tế bào da và niêm mạc, thuộc nhóm virus Herpes

Viêm nang lông và nhọt

Là phản ứng viêm của một hoặc nhiều nang lông ở bất kì vị trí nào trên cơ thể, trừ vùng bán niêm mạc và lòng bàn tay, bàn chân.